Theo CBES quan sát, thông tin về hai mẹ con cá voi ở khu vực biển Đề Gi – Bình Định đã xuất hiện từ ngày 26/07/2022. Bắt đầu từ đầu tháng 8, các hình ảnh và video này trở thành xu hướng, được nhiều trang mạng xã hội và báo chí chính thống liên tục đưa tin và trở thành mối quan tâm lớn trong cộng đồng. Nhận thấy các thông tin về loài ban đầu chưa rõ ràng và thống nhất, Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học và Loài nguy cấp (CBES) phối hợp cùng Chi cục Thủy sản Bình Định đã tiến hành khảo sát tại khu vực biển Đề Gi – Bình Định trong 4 ngày (từ chiều ngày 12/08 đến hết ngày 15/08/2022), để xác nhận thông tin chính xác về loài cá voi này nhằm hỗ trợ Chi cục Thủy sản Bình Định nghiên cứu hiện tượng cá voi xuất hiện trong vùng biển này.
Chuyến khảo sát được tiến hành bằng tàu kiểm ngư (thuộc Chi cục kiểm ngư Bình Định) vào ngày thứ nhất (12/08/2022 từ 14 đến 16 giờ); bằng tàu đánh cá địa phương thuê tại cảng cá Đề Gi vào các ngày còn lại. Chúng tôi cho tàu duy trì vận tốc dưới 15km/h di chuyển quanh tuyến khảo sát, bố trí các giám sát viên ở 2 bên mạn trái, phải của tàu để quan sát, tìm kiếm và ghi nhận các dấu hiệu liên quan đến cá voi.
Trong chuyến khảo sát thực địa, CBES ghi nhận được loài cá voi xuất hiện tại khu vực biển Đề Gi – Bình Định là cá voi Bryde, tên khoa học Balaenoptera edeni. Loài này được liệt kê trong Phụ lục I của Công ước CITES cấm buôn bán vận chuyển quốc tế; Công ước về Bảo tồn các loài di cư của động vật hoang dã CMS; Thuộc Bậc VU (có nguy cơ) theo Quyết định 82/2008/QĐ-BNN của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc công bố Danh mục các loài thủy sinh quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng ở Việt Nam cần được bảo vệ, phục hồi và phát triển.
Trong hơn 10 năm nghiên cứu các thông tin về các loài thú biển, CBES ghi nhận có tổng cộng 7 trường hợp loài cá voi Bryde dạt vào bờ biển Việt Nam. Thêm vào đó, loài cá voi này cũng đã được đề cập đến trong nhiều tài liệu nghiên cứu khác nhau tại Việt Nam (Smith et al. 1995[1], 1997[2]; Phạm 2013[3]; Hoang & Vu 2015[4]).
Vì tính chất của chuyến khảo sát nhanh, CBES chưa ghi nhận được nhiều dẫn liệu khoa học và nghiên cứu sâu về tập tính, hành vi của hai mẹ con cá voi này. Chúng tôi đề xuất tiếp tục nghiên cứu, ghi nhận thêm các thông tin như âm sinh học, mô hình hóa, GPS tracking, … phục vụ cho công tác nghiên cứu bảo tồn các loài thú biển.
CBES rất vui mừng khi các loài thú biển đang nhận được sự quan tâm lớn từ người dân Việt Nam và mong rằng những thông tin trong chuyến khảo sát của CBES vừa rồi sẽ giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về hai mẹ con cá voi Bryde ở khu vực biển Đề Gi – Bình Định.
